"Kalkınma Bankası'nı ve Kurtarma Fonu'nu kurmaları, BRICS ülkelerinin güçlerini birleştirmeleri, doların egemenliğine ve Washington'un liderliğine karşı meydan okumaları anlamına geliyor."
Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Güney Afrika liderlerinin katıldığı Altıncı BRICS Zirvesi, tarihi bir zirve oldu. Brezilya'nın tatil kenti Fortaleza'da 15 Temmuz'da yapılan toplantı sonunda bir bildirge yayınlanarak Yeni Kalkınma Bankası (YKB)'nın kurulduğu duyuruldu. YKB'nin yanı sıra, finansal kriz durumunda kullanılmak üzere 100 milyar dolarlık bir döviz rezervi fonunun kuruluşu da ilan edildi.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, YKB'nin kuruluşunu "BRICS işbirliği sürecinin büyük önem taşıyan bir sonucu" olduğunu, "BRICS ülkelerinin ortak gelişme yönündeki siyasi iradelerini yansıttığını" söyledi. Xi Jinping, "BRICS ülkelerinin her biri, ekonomide istikrarın dayanak noktası ve uluslararası toplumda huzurun kalkanı olmalıdır" dedi.
Çin'de yayınlanan Global Times gazetesi olayı şu satırlarla duyurdu: "BRICS ülkeleri, YKB'nin kurulması ve döviz rezervi fonu yönünde attıkları somut adımla, daha adil bir dünya düzeni umutlarını artırdı."
BRICS Zirvesi'ne ev sahipliği yapan Brezilya Devlet Başkanı Dilma Rousseff şöyle konuştu: "Bugün, BRICS Kalkınma Bankası, ayrıca olası finansal krizlere karşı bir fon oluşturuldu. Bu bizim için çok önemli bir adım!"
Dünya Bankası'na alternatif YKB'nin 100 milyar dolarlık kayıtlı sermaye fonu olacak. Banka, beş kurucu üyenin 50 milyar dolarlık sermaye taahhüdü ile kuruluyor. Beş ülke 10'ar milyar dolar katkıda bulunacak ve eşit oy hakkına sahip olacak.
Banka'nın kredi verme faaliyetine 2016 yılında başlaması planlanıyor. Banka, "BRICS ülkelerinin sermaye payının yüzde 55'in altına düşmemesi" koşuluyla, diğer ülkelerin üyeliğine de açık olacak.
Shanghai Sosyal Bilimler Akademisi Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nden araştırma görevlisi Hu Zhiyong, YKB ile döviz rezervi fonunun kuruluşunu şöyle yorumladı: "Bu, BRICS ülkelerinin güçlerini birleştirdiğini, doların egemenliğine ve Washington'un liderliğine karşı meydan okuduklarını gösteriyor."
BRICS ülkeleri, dünyanın toplam döviz rezervlerinin yüzde 40'ını elinde bulunduruyor. Gelişmekte olan ekonomilerin tümü düşünüldüğünde ise bu rakam, üçte biri Çin'e ait olmak üzere yüzde 75. BRİCS, yüzde 75 paya sahip olan ülkelerin küresel finans sisteminde ya da küresel servet dağılımında söz sahibi olması için çeşitli platformlarda yıllardır mücadele ediyor.
IMF oy hakları reformunun, IMF üyeleri tarafından kabul edildiği halde birkaç yıldır ABD Kongresi tarafından engenlendiğini bildiren BRICS, Fortaleza Bildirgesi'nde, tepkisini dile getirdi. Bildirge'de şu ifadeye yer verildi:
"Biz, 2010 Uluslararası Para Fonu reformlarının uygulanmaması nedeniyle hayal kırıklığı ve ciddi endişe içindeyiz. Bu durum, IMF'nin meşruiyetini, güvenilirliğini ve etkinliğini olumsuz etkilemiştir."
Zhao, gelişmekte olan ülkelerin oy hakkının teslimini engelleyen ABD'ye karşılık, YKB ve döviz rezervi fonunun küresel düzeni yeniden şekillendirmede kaldıraç olarak kullanılabileceğini belirtti.
Kalkınma bankası ile kurtarma fonunun kuruluşu "uluslararası finansal sistemde dönüm noktası" olarak değerlendirildi. Çin basını, Batı egemenliğindeki Dünya Bankası ve IMF'nin kredilerle ilgili sert siyasi koşullar öne sürdükleri için uzun zamandır eleştirildiklerine dikkat çekti.
Çin İhracat-İthalat Bankası analisti Zhao Changhui, "Dünya Bankası ve IMF'nin artık tek olmaktan çıkınca, hakimiyetini de kaybedeceğini" söylüyor. BRICS finansal kurumlarının kapasite geliştirmesiyle ilgili olarak da Zhao "zaman bizim yanımızda" diyor.
Shanghai Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü'nden araştırmacı Liu Zongyi, 2008 finansal krizinin, hakim uluslararası finansal sistemin bir kusuru olduğunu belirtti. Liu, Global Times gazetesinde 15 Temmuz'da yayımlanan yazısında, krizin, sistemde reform gerektiğinin bir göstergesi olduğunu vurguladı.
Liu, ABD dolarının rezerv para olması ve hakim konumu nedeniyle, gelişmekte olan ülkelerin, Washington'un uygulamaları karşısında savunmasız kaldıklarını hatırlattı. Liu Zongyi, gelişmekte olan ülkelerin şimdi de ABD'nin parasal genişleme politikasını değiştirmesi nedeniyle, yeni bir kriz tehdidiyle karşı karşıya olduklarını söyledi.
Araştırmacı Liu Zongyi, gelişmekte olan ülkelerin Dünya Bankası kredilerinden sadece küçük bir dilim aldığını belirtti. IMF de küresel mali kriz sırasında ortaya çıkan çalkantıda, finansal piyasaların istikrarını sağlamakta başarısız oldu.
Liu Zongyi, BRICS önderliğindeki kalkınma bankasının ve kurtarma fonunun, Dünya Bankası ve IMF'den farklı, demokratik bir ortaklık yapısına ve çalışma modeline sahip olacağını söyledi. Liu'ya göre böylece yeni banka ve fon, uluslararası finansal sistemde rekabeti, eşitliği ve reformları teşvik edebilecek.
Shanghai Fudan Üniversitesi, BRICS Araştırmaları Merkezi Müdürü Fan Yongming, "BRICS ülkeleri çok kutuplu bir dünyada önemli bir role doğru ilk adımını atmıştır" dedi. Fan, "Dünyadaki adaletsiz düzeni kısa zamanda değiştirmenin çok zor olduğunu" belirtti. Ancak bu konuda görüşler farklı. Örneğin BRICS'in G7'yi hangi vadede aşacağı ya da ABD'nin siyasi hâkimiyetini ne zaman alt edeceği tartışılıyor.
BRICS'in Yeni Kalkınma Bankası'nın kurulması, hele de merkezinin Shanghai olarak belirtilmesi karşısında bazı Batılılar hoşnutsuzluklarını gösterdi. BRICS'in gücüne tepeden bakan; parlaklığını yitirdiğini, hatta çökmekte olduğunu öne süren yayınlar yeniden piyasaya sürüldü. Bazıları gelişmelerin "Çin hegemonyası" anlamına geldiğini söyledi. Global Times gazetesi de "hegamonya kavramının altını kendileri dolduruyor" diye yanıt verdi.
Öte yandan Fan Yongming, beş gelişmekte olan ülke ekonomisinin bu yıl "hem siyasi hem de ekonomik açıdan" baskı altında olacağını belirtti. İhracatta yaygın bir gerileme yaşandığını hatırlatan Fan, BRİCS üyelerinin ekonomik geleceğinin yine de "umut verici" olduğunu söyledi.
Kaynak :
http://turkish.cri.cn